επιγραφή: Η Κόκκινη Σημαία ήταν το επίσημο “θεωρητικό περιοδικό” του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας από το 1958-1988. Η παραπομπή είναι γεμάτη από ειρωνίες, όχι μόνο επειδή το κινέζικο καθεστώς ήταν το ίδιο μέρος της ψευδο-αντιπολίτευσης και της πραγματικής ενότητας του παγκόσμιου καπιταλισμού που εξετάζεται σε αυτό το κεφάλαιο, αλλά κι επειδή η χονδροειδής (και έντονα αντιδιαλεκτική) ρητορική υποδηλώνει ακούσια την πραγματικά ασυμβίβαστη πάλη του παγκόσμιου προλεταριάτου ενάντια και στις δυο μορφές καπιταλισμού (την κινεζική Μαοϊκο-σταλινική μορφή και την Δυτική μορφή της “ελεύθερης επιχειρηματικότητας”).
61. Οι άνθρωποι που θαυμάζονται…επιτυγχάνουν το μεγαλείο ξεπέφτοντας κάτω από την πραγματικότητα της πιο ασήμαντης ατομικής ζωής: Πβλ. τις Διαλέξεις πάνω στην Φιλοσοφία της Παγκόσμιας Ιστορίας: Εισαγωγή1 του Χέγκελ (Nisbet., σελ. 84): “τα σπουδαία άτομα της ιστορίας…θαυμάζονται απλά επειδή έχουν κάνει τους εαυτούς τους όργανα του ουσιώδους/πραγματικού”.
63. Το θέαμα υπάρχει σε μια συγκεντρωτική μορφή ή σε μια διάχυτη μορφή: Στο Κεφάλαιο 4 του βιβλίου του Σχόλια πάνω στην Κοινωνία του Θεάματος (1988) (μεταφρασμένο από τον Malcolm Imrie, Verso, 1990) ο Ντεμπόρ επικαιροποίησε την ανάλυσή του: “Το 1967 διέκρινα δυο αντίπαλες και διαδοχικές μορφές της θεαματικής εξουσίας, την συγκεντρωτική και την διάχυτη…Η πρώτη, παρουσιάζοντας μια ιδεολογία συγκεντρωμένη γύρω από μια δικτατορική προσωπικότητα, έχει συνοδεύσει την ναζιστική και την σταλινική αντεπανάσταση. Η δεύτερη, υποκινώντας τους μισθωτούς να εφαρμόσουν την ελευθερία επιλογής στο τεράστιο φάσμα των καινούριων εμπορευμάτων που προσφέρονται, έχει αντιπροσωπεύσει την αμερικανοποίηση του κόσμου…Από τότε, μια τρίτη μορφή έχει εγκαθιδρυθεί – ένας υπολογισμένος συνδυασμός των δυο προηγούμενων μορφών, βασισμένη στην νίκη της μορφής που έχει αποδειχτεί η ισχυρότερη από τις δύο: την διάχυτη. Αυτό είναι το ενσωματωμένο2 θέαμα, που έκτοτε τείνει να επιβάλλει τον εαυτό του παγκόσμια”. Τα Σχόλια του Ντεμπόρ θεωρείται ως επί το πλείστον ότι ασχολείται με τη μελέτη των συνεπειών αυτής της καινούριας μορφής θεαματικής εξουσίας. μια εικόνα αρμονίας περιτρυγυρισμένη από την ερημιά και τον τρόμο, στο ήρεμο κέντρο της μιζέριας: Πβλ. Τον Μόμπυ Ντικ3 του Herman Melville κεφ. 87): “Κι έτσι, αν και περιτρυγιρισμένα από αλλεπάλληλους κύκλους τρόμων και φόβων, αυτά τα ανεξιχνίαστα πλάσματα εντρυφούσαν ελεύθερα και άφοβα σε κάθε ήρεμο ενδιαφέρον στο κέντρο· ναι, γαλήνια γλεντώντας με παιδιαρίσματα και απόλαυση. Αλλά ακόμα κι έτσι, μέσα στον στροβιλισμένο Ατλαντικό της ύπαρξής μου, εξακολουθούσα να ξεχνιέμαι κεντρικά σε βουβή ηρεμία· κι ενώ δυσκίνητοι πλανήτες του αμείωτου περιστρέφονται τριγύρω μου, βαθιά μέσα μου εκεί με λούζω ακόμα σε μια αιώνια γλυκύτητα χαράς”.
64. γραφειοκρατικός καπιταλισμός (γνωστός και ως “κρατικός καπιταλισμός”): Αν και ο δυτικός καπιταλισμός της “ελεύθερης επιχείρησης” έχει επίσης αυξανόμενα γραφειοκρατικοποιηθεί, όταν ο Ντεμπόρ χρησιμοποιεί τους όρους “η γραφειοκρατία”. “γραφειοκρατικός καπιταλισμός”, “γραφειοκρατική τάξη”, κ.λπ., αναφέρεται στην εξέλιξη των “Κομμουνιστικών” κομμάτων σε έναν καινούριο τύπο ολοκληρωτικής γραφειοκρατικής άρχουσας τάξης. Δείτε τις θέσεις 103-113.
66. το έπος αυτού του αγώνα…πτώση της Τροίας: αναφορά στην Ιλιάδα του Ομήρου. Το θέαμα δεν τραγουδά για τους άντρες και τα όπλα τους: Πβλ. Την πρώτη γραμμή της Αινειάδας του Βιργίλιου: “Τραγουδώ για τα όπλα και τον άντρα…”. Σε αυτή την τυφλή μάχη κάθε εμπόρευμα…απόλυτη πραγμάτωση: Πβλ. τις Διαλέξεις στην Φιλοσοφία της Παγκόσμιας Ιστορίας: Εισαγωγή του Χέγλελ (Nisbet, σελ. 89): “Συγκεκριμένα συμφέροντα ανταγωνίζονται μεταξύ τους, και κάποια καταστρέφονται στη διαδικασία. Αλλά είναι από αυτήν ακριβώς τη σύγκρουση και την καταστροφή των συγκεκριμένων πραγμάτων που το καθολικό αναδύεται. Η παγκόσμια Ιδέα δεν εισέρχεται η ίδια σε σύγκρουση και κίνδυνο· παραμένει στο υπόβαθρο, ανέγγιχτη και αβλαβής, και εκπορεύει τα συγκεκριμένα συμφέροντα του πάθους για μάχη στην θέση της. Με αυτό που μπορούμε να ονομάσουμε πανουργία του λόγου4, βάζει τα πάθη να δουλεύουν στην δούλεψή της, έτσι ώστε οι “πράκτορες/φορείς” με τους οποίους δίνει στον εαυτό της ύπαρξη θα πρέπει να πληρώσουν την ποινή και να υποφέρουν την απώλεια”. παγκοσμιοποίηση του εμπορεύματος…εμπορευματοποίηση του κόσμου: Πβλ. Για τη Διαφορά Δημοκρίτειας και Επικούρειας Φιλοσοφίας της Φύσης5 του Μαρξ (σημείωση στο Μέρος I, κεφ. 4): “Καθώς ο κόσμος γίνεται πιο φιλοσοφικός, η φιλοσοφία γίνεται επίσης κοσμική”.
67. συσσωρεύοντας συγχωροχάρτια του εμπορεύματος – μεγαλειώδη δείγματα της πραγματικής παρουσίας του εμπορεύματος ανάμεσα στους πιστούς: Ολόκληρη αυτή η θέση παίζει με τις συσχετίσεις με τις κλασσικές θρησκευτικές παραισθήσεις, σε αυτή την περίπτωση τα “συγχωροχάρτια” για την άφεση των αμαρτιών που πωλούνταν από την Καθολική Εκκλησία τον Μεσαίωνα και το δόγμα της “Πραγματικής Παρουσίας” του Χριστού στην θεία Ευχαριστία.
70. Στάλιν: Γιόζεφ Στάλιν (1878-1953), ολοκληρωτικός ηγέτης της ΕΣΣΔ από το τέλος της δεκαετίας του 1920 μέχρι τον θάνατό του το 1953. Μετά τον θάνατό του, οι διάδοχοί του, που τον είχαν δουλικά ακολουθήσει επί δεκαετίες, ανέλαβαν μια εκστρατεία “απο-σταλινοποίησης” αποκηρύσσοντας τις “υπερβολές” της ηγεσίας του. Δείτε Σημείωση 110.
71. Τίποτα δεν μένει ακίνητο γι’ αυτό…κλίση: Πβλ. Τους Στοχασμούς6 του Πασκάλ (Brunschvicg #72): “Όταν προσπαθούμε να αγκυρωθούμε σε κάποιο σημείο, αυτό αμφιταλαντεύεται και μας εγκαταλείπει· και αν το κυνηγήσουμε, σταδιακά ξεφεύγει από το άδραγμά μας. Τίποτα δεν στέκεται ακίνητο για μας. Αυτή είναι η φυσική μας κατάσταση, παρόλα αυτά είναι εντελώς αντίθετη με την κλίση μας”.
1 Στμ. Στα ελληνικά: Χέγκελ, Ο Λόγος στην ιστορία: Εισαγωγή στη φιλοσοφία της ιστορίας, εκδόσεις Μεταίχμιο, 2006
2 Στμ. Στο πρωτότυπο: integrated, μπορεί να αποδοθεί και ως “ολολκηρωμένο” θεαματικό.
3 Στμ. Χ. Μελβίλ: Μόμπυ Ντικ – H Φάλαινα, εκδόσεις Gutenberg, 2006.
4 Στμ.για την περίφημη αυτή φράση του Χέγκελ δείτε:
5 Στμ. Κ. Μαρξ: Διαφορά Δημοκρίτειας και Επικούρειας Φιλοσοφίας της Φύσης, εκδόσεις Γνώση, 1983. Η περίφημη διδακτορική διατριβή του Μαρξ. Η μετάφραση είναι του Πανγιώτη Κονδύλη.
6 Στμ. Μπλαιζ Πασκάλ: Στοχασμοί, εκδόσεις Πουρνάρα, 1999.